CECHY MAKROSKOPOWE
 Dojrzałe owocniki
|
Owocniki bulwiaste, o regularnych owalnych lub kulistych kształtach, rzadziej nieregularne. Dojrzałe owocniki osiągają wielkość 3-10 cm. Z uwagi na późną porę dojrzewania owocników, w warunkach polskich nigdy nie osiągają one znacznych rozmiarów. Przeważają owocniki o średnicy 1-3 cm, a największy dotąd znaleziony miał niespełna 4 cm średnicy. Powierzchnia owocnika brązowa, rzadziej czarno-brązowa lub czarna, pokryta brodawkami. Brodawki, wyraziste, choć drobniejsze niż u T. aestivum, regularnie sześciokątne, piramidalne. Gleba owocników najpierw przeźroczysta, biaława, potem szarawa, w końcu żółto-brązowa. Gleba poprzecinana licznymi, białymi, nieregularnymi żyłkami tworzącymi marmurkowaty wzór. Miąższ twardy, zwarty, o słodkawym, orzechowym smaku i intensywnym przyjemnym zapachu, charakterystycznym dla czarnych gatunków trufli.
|
CECHY MIKROSKOPOWE
 Zarodniki w workach
|
Perydium 150-300 μm. Pseudoparenchymatyczne, zbudowane z owalnych, grubościennych, zabarwionych na ciemnobrązowo komórek 10-25 μm. W obszarze brodawek komórki mają tendencje do wydłużania się i wzrostu prostopadle do powierzchni owocnika. Worki gruszkowate, rzadziej kuliste na krótkich trzonkach. Wielkość worków 60-110 x 50-90 μm. Worki 2-6 zarodnikowe, rzadko 1-zarodnikowe. Zarodniki elipsoidalneh, żółtawe do żółto-brązowych. Wielkość zarodników 22-35 x 12-25 μm, Q=1,3-1,7. Zarodniki pokryte nieregularną siateczką o dużych, wielokątnych alweolach – często niedomkniętych lub wręcz poprzerywanych, o średniej wielkości 4-7 μm. Kąty siateczki wyciągnięte w długie kolce o długości do 2-6 μm, bardzo często z haczykowatymi zakończeniami. Na dłuższej osi zarodnika 3-5 alweoli.
|
|
Zarodniki z charakterystycznymi, długimi, haczykowato zakończonymi kolcami i fragmentaryczną siateczką alweoli |
|
SIEDLISKO
|
Tuber aestivum f. uncinatum – podobnie jak inne czarne trufle - występuje wyłącznie w glebach zasobnych w węglan wapnia. W warunkach polskich najczęstszym partnerem mikoryzowym jest Fagus sylvatica i Quercus robur. Stanowiska pokrywają się ze stanowiskami T. aestivum, choć f. uncinatum wyrasta w miejscach o największym nasłonecznieniu i w rejonach zdecydowanie mniej wilgotnych. Młode owocniki pojawiają się późnym latem i dojrzewają na przełomie jesieni i zimy. |
WYSTĘPOWANIE
|
Tuber aestivum f. uncinatum, podobnie jak takson podstawowy T. aestivum bywa znajdowany praktycznie w całej Europie - również w krajach leżących w jej północnej części – w Danii czy Szwecji. Znany jest z szeregu stanowisk ze środkowych Niemiec, Austrii, Czech czy Słowacji. W Europie południowej jest to jeden z najczęściej pozyskiwanych gatunków czarnej trufli. Występuje obficie we wszystkich krajach basenu Morza Śródziemnego, podawany również z Turcji i Maroka. Na obszarze Polski znaleziony na trzech stanowiskach.
Wyżyna Krakowsko-Częstochowska – DE 96, Ludwinów k. Złotego Potoku, Listopad 2008
Wyżyna Krakowsko-Częstochowska – DF 46, Czyżówka k. Bukowna, Listopad 2011
Wyżyna Krakowsko-Częstochowska – DF 66, Bolęcin k. Chrzanowa, Październik 2014 |
UWAGI
 Dojrzałe owocniki
|
Takson Tuber aestivum f. uncinatum został po raz pierwszy znaleziony w Polsce w 2007 r. (Ławrynowicz, Krzyszczyk, Fałdziński 2008) na Wyżynie Kieleckiej. W następnych latach na znanych wcześniej stanowiskach Tuber aestivum odszukano w miesiącach późnojesiennych f. uncinatum. Istnieje duże prawdopodobieństwo zlokalizowania tej formy na innych znanych stanowiskach T. aestivum - szczególnie w ciepłych latach z opóźnioną porą zimową. Tylko w takich warunkach T. aestivum f. uncinatum ma szanse osiągnąć typowe rozmiary i dotrwać do stadium pełnej dojrzałości w naszej strefie klimatycznej.
Według najnowszych badań (Zambonelli et al. 2016) T. aestivum f. uncinatum jest genetycznie tożsama z T. aestivum mimo subtelnych różnic w morfologii i ekologii tych dwóch taksonów. Jednak jako forma trufli letniej czy wręcz osobny gatunek jest bardzo mocno osadzona w świadomości - szczególnie w krajach o bogatych tradycjach w szeroko pojętym przemyśle truflowym. Funkcjonuje więc nadal, już jako swoisty "takson przemysłowy".
Polska nazwa gatunku to trufla letnia forma późna.
|
